Zrozumienie terminologii branżowej to podstawa skutecznej komunikacji oraz gwarancja najwyższej jakości usług. W dynamicznie rozwijającej się branży HoReCa i przemyśle tekstylnym, precyzyjna znajomość specjalistycznych pojęć pozwala na lepsze dopasowanie produktów i technologii do potrzeb klientów. Dlatego na stronie Horecatex stworzyliśmy kompleksowy słownik, który zawiera rzetelne definicje, objaśnienia oraz przykłady użycia terminów związanych z produkcją i obróbką tekstyliów.
Znajdziesz tutaj informacje o procesach takich jak sanforyzacja tkanin, która zapobiega ich kurczeniu, oraz apreturowanie tkanin, mające na celu nadanie im dodatkowych właściwości, takich jak odporność na wodę czy trudnopalność. Omawiamy także barwienie przędzy, które wpływa na trwałość i estetykę gotowych wyrobów, a także procesy związane z uszlachetnianiem tkanin, poprawiające ich jakość i wytrzymałość.
Dzięki naszemu słownikowi lepiej poznasz różne sploty tkackie – rodzaje i zastosowanie, co pozwoli Ci dobrać odpowiednie rozwiązania w zależności od specyfiki tkaniny. Wyjaśniamy również, czym jest nitka skręcona z włókien do wyrobu tkanin, jakie znaczenie w tkactwie ma układ nitek wzdłuż tkaniny, a także jakie funkcje pełni czółenko szybkobieżne, które zrewolucjonizowało proces produkcji materiałów.
Nasz słownik to nieocenione narzędzie zarówno dla profesjonalistów, jak i osób dopiero rozpoczynających swoją przygodę z przemysłem tekstylnym. Dowiedz się więcej o takich zagadnieniach jak sploty tkackie podstawowe, nici niepalne, czy tkanina z silnie skręconej przędzy, aby poszerzyć swoją wiedzę i podnieść standardy swojej pracy.
Zapraszamy do korzystania z naszego słownika i zgłębiania tajników wyrobu tkanin i dzianin – kluczowego elementu w świecie tekstyliów i HoReCa!
Wykończanie, przez nasycanie odpowiednimi środkami, zwanymi apreturami, wyrobów włókienniczych, drewna, papierów i skór w celu poprawienia ich właściwości użytkowych, np. nadania im połysku, elastyczności lub sztywności bądź odporności na działanie ciepła, wody, drobnoustrojów, owadów i in. Apretury uniwersalne służą do poprawienia w jednej operacji kilku właściwości. Cechą dobrej apretury włókienniczej jest niespieralność.
Zespół czynności wykonywanych w celu nadania włóknom jednolitego, dostatecznie trwałego wybarwienia, będącego wynikiem procesów fizykochemicznych zachodzących między cząsteczkami barwnika i włókna. Ponieważ procesy te - adsorpcja barwnika, jego rozpuszczanie we włóknie i reakcje chemiczne między cząsteczkami barwnika i włókna - zachodzą równolegle, lecz w różnym stopniu, w zależności od rodzaju użytego barwnika i barwionego włókna, dlatego nie jest możliwe wyjaśnienie barwienia włókien na podstawie jednej, wspólnej teorii. Farbowanie prowadzi się w aparatach barwiarskich - barwiarkach w których barwiony wyrób styka się z kąpielą barwiącą - najczęściej wodnym roztworem lub zawiesiną barwnika z dodatkiem substancji pomocniczych. Ze względu na budowę naturalnych włókien celulozowych (bawełna, len), stosujemy następujące barwniki:
Barwniki reaktywne z reguły dają wysoki stopień związania z włóknem, dobrze się wypierają, mają bardzo dobre odporności na czynniki mokre jak woda czy pot. Słabą stroną jest niska odporność na światło, chlor czy też wodę chlorkową oraz warunki pogodowe.
Barwniki kadziowe są bardzo trudne w aplikacji i stosunkowo drogie jednak dają najlepsze i największe odporności na takie wartości jak:
- odporność na światło sztuczne, naturalne czy alternatywne,
- odporność na chlor i wodę chlorkową,
- odporności na pranie nawet w wysokich temperaturach,
- odporność na pot,
- odporność na warunki pogodowe i inne.
Z uwagi na to mają szczególne zastosowanie do produkcji tkanin na odzież zawodową, wojskową oraz pościel hotelową i obrusy.
Barwniki siarkowe są z uwagi na aspekty ekologiczne i małą paletę kolorystyczną mają stosunkowo niewielkie zastosowanie. Charakteryzują się stosunkowo niską ceną i bardzo wysokimi opornościami na światło. Ich wadą jest stosunkowo niska odporność na czynniki mokre i konserwację w kąpielach zawierających chlor.
Barwniki pigmentowe są to nierozpuszczalne w wodzie, organiczne i nieorganiczne substancje barwne utrwalane na tkaninie przy pomocy środka wiążącego. Są bardzo trudne w aplikacji dając niezłe odporności na światło i chlor. Odporności na czynniki mokre uzależnione są od ilości środka wiążącego i barwnika aplikacji i może osiągnąć wysoki poziom.
Jest włóknem zebranym z torebek nasiennych rośliny uprawnej bawełny i ma kształt tasiemki śrubowo skręconej o dł. 2 - 50 mm. Głównym składnikiem jest celuloza (83-89%). Bawełna jest głównym surowcem występującym w przemyśle włókienniczym, używana do wyrobu przędzy, nici, tkanin, dzianin, włóknin i przędzin. Włókna krótkie (podwłosie i puch) służą do wyrobu waty i celulozy.
To zespół procesów mających na celu nadanie określonego stopnia białości różnym materiałom. W przemyśle włókienniczym najczęściej stosuje się bielenie polegające na usunięciu wszystkich zanieczyszczeń i odbarwieniu włókien w wyniku zastosowania związków utleniających. Pozorną poprawę stopnia bieli uzyskuje się w wyniku naniesienia rozjaśniaczy optycznych. Właściwa biel nadawana jest na oddziale apreterskim.
To ozdobny pas umieszczony na obrzeżach ręcznika wykonany metodą tkania z zastosowaniem kolorowego wątku, metodą reliefu lub splotu atłasowego.
Wydobywanie na powierzchnię tkaniny zakończeń włókien lub rozluźnianie włókien spilśnionych dzięki czemu zwiększa się ciepłochronność. Stosowane przy produkcji koców, sztucznych futer, flaneli.
Jedno- lub wielokolorowe barwienie płaskich wyrobów włókienniczych. Do drukowania wyrobów włókienniczych używa się farb drukowych , które są wodnymi roztworami lub zawiesinami barwników z dodatkiem tzw. zagęszczeń drukarskich, nadających farbom odpowiednią lepkość. Proces drukowania wyrobów włókienniczych składa się z 3 podstawowych etapów:
naniesienia na wyrób farby drukowej za pomocą odpowiednich nośników wzoru,
utrwalenia barwnika, gł. przez obróbkę cieplną w odpowiednim środowisku,
oczyszczenia wyrobu z pozostałości farby.
Obróbka wykańczająca tkaniny, głównie bawełniane, poprzez przeprowadzenie jej przez wielowałową gładziarkę (kalander) o odpowiednio wysokim ciśnieniu pomiędzy wałami, przed gładzeniem tkaninę poddaje się impregnacji.
Maszyna do wytwarzania tkaniny w wyniku wielokrotnego wzajemnego przeplatania nitek wątku i osnowy. Podstawowe mechanizmy krosna: mechanizm zasilający osnowę; mechanizm nawijający gotową tkaninę na wał; mechanizm otwierający przesmyk w wyniku podniesienia jednej, a opuszczenia pozostałej grupy nitek osnowy, wg założonego programu podyktowanego splotem tkackim, mechanizm wprowadzający wątek do przesmyku, mechanizm dobijający wątek do poprzecznej krawędzi powstającej tkaniny.
Uszlachetnianie bawełnianych wyrobów włókienniczych lub przędzy przez naprężanie i działanie ługiem sodowym. Proces prowadzony jest w sposób ciągły na merceryzarce. Zwiększa on wytrzymałość na rozerwanie, ułatwia barwienie i nadaje połysk.
Wyrób o znacznej długości i małej w stosunku do niej grubości. Nitka jest utworzona z włókien przędnych, zespolonych siłami tarcia przez ich wzajemne skręcenie. Rozróżnia się 2 rodzaje nitek: przędza wytworzona z włókien odcinkowych i jedwab - z włókien ciągłych. Nitki bywają pojedyncze lub wielokrotne (uzyskane przez wzajemne skręcanie, tj. nitkowanie 2 lub więcej nitek), zwykłe i ozdobne; grubość nitek podaje się w teksach (tex); służą do wyrobu tkanin lub do szycia (nici), haftowania.
Proces wykańczania tkanin polegający na przesuwaniu go, z odpowiednią prędkością, nad płomieniem gazowym. Ma na celu usunięcie z powierzchni tkaniny puchu i wystających włókien, pęczków itp., przy jednoczesnym nienaruszeniu jego warstwy zasadniczej.
Nitki usytuowane wzdłuż tkaniny, przeplecione z wątkiem.
Wgłębienie, w przypadku tkanin frottowych jest to wąska, płaska powierzchnia tkaniny bez pętelek; wzór wykonany tą metodą charakteryzuje się "wybraniem pętelek” w określonych miejscach.
Poddawanie tkanin działaniu gorącej pary i wysokiej temperatury metalowego wału wykurczającego współpracującego z pasem gumowym chłodzonym zimną wodą w celu zapobieżenia późniejszemu (w czasie użytkowania) kurczeniu się ich pod wpływem wilgoci, krótko mówiąc - zmniejsza kurczliwość tkanin.
W technologii wytwarzania tkanin frottowych jest to proces polegający na ścięciu górnej części pokrywy pętelkowej w wyniku czego otrzymujemy tkaniny welurowe.
Uporządkowany sposób wzajemnego przeplatania się nitek osnowy i wątku w tkaninie. Miejsce skrzyżowania tych nitek (tzw. pokrycie) może być osnowowe (na wierzchu znajduje się nitka osnowy) lub wątkowe (na wierzchu jest nitka wątku). Najmniejsza liczba nitek osnowy lub wątku, po której powtarza się sposób przeplatania, nosi nazwę raportu.
Sploty tkackie dzieli się na:
zasadnicze, do których zalicza się sploty: płócienny, skośny i atłasowy,
pochodne zasadniczych, np. sploty rypsowe, panamowe oraz skośne,
modyfikowane i zestawne,
złożone, z warstwowymi układami nitek osnowy i wątku,
gazejskie.
Najprostszy strukturalnie i najbardziej rozpowszechniony jest splot płócienny, który ma dwunitkowy raport osnowowy i wątkowy. Sploty skośne mają raporty co najmniej trzynitkowe i rozłożone skośnie pokrycia. Sploty atłasowe i satynowe mają raporty równe co najmniej pięcionitkowe.
Rzemiosło oraz dział przemysłu włókienniczego, zajmujące się ręcznym lub mech. tkaniem na krośnie.
Przeplatanie 2 wzajemnie prostopadłych układów nitek: podłużnego - osnowy i poprzecznego - wątku, mające na celu wytworzenie tkaniny. Kolejność przeplatania poszczególnych nitek obu układów decyduje o rodzaju uzyskiwanego splotu tkackiego.
Zwana również jako frotte, posiada najczęściej z obu stron powierzchni pętelki. Tkaninę te wytwarza się przy użyciu dwu osnów bazowej i pętelkowej, z których pierwsza silnie naprężona tworzy tkaninę podstawową, druga luźna formuje pętelkę. Pętelki powstają w ten sposób, że dwie lub trzy nitki wątku przeciąga się i następnie przybija je (płochą) grzebieniem do poprzedniej krawędzi tkaniny. Wątek, przesuwając się po napiętych silnie nitkach osnowy, które tworzą wówczas pętle. Pętle mogą być równomiernie rozrzucone lub też zgrupowane odpowiednio tworząc deseń (wzór). Im więcej jest pętli na powierzchni tkaniny, tym bardziej jest ona wartościowa, lepiej chłonie wodę i nadaje ręcznikowi miękkości. Tkanin frotte używa się do produkcji ręczników i płaszczy kąpielowych, rękawice do mycia, gdyż ze względu na specyficzne budowę powierzchni łatwo chłoną wodę oraz posiadają właściwości wykorzystywane przy masażach skóry.
Układ nitek w tkaninie przepleciony z osnową, prostopadle do podłużnej krawędzi tkaniny.
W uproszczeniu rurka. W przekroju poprzecznym ma kształt koralika. Pusta przestrzeń w środku stanowi około 15 - 20% objętości włókna. Zwiększa to walory izolacyjne produktów. Zalecane do stosowania w produkcji śpiworów, ciepłych kołder oraz innych "izolatorów" np. odzież.
Rodzaj wyrobu włókienniczego, znanego jako "wyrób nietkany". Nazwa tą określa się materiały wytwarzane z masy luźnych włókien, łączonych w płaski wyrób przy użyciu różnych środków wiążących (włókniny klejone, napawane, mikrowłókna) lub przy zastosowaniu zabiegów mechanicznych (igłowanie, przeszywanie), powodujących związanie włókien występujących w postaci runa.
To ogół operacji, którym poddaje się tekstylia w celu nadania im określonych właściwości takich jak: wytrzymałość mechaniczna, antyelektrostatyczność, gładkość, połysk, miękkość, niekurczliwość, niegniotliwość, antypillingowość, niepalność, ognioodporność, łatwość wypierania brudu, nieprzemakalność, moloodporność, barwę lub wzór barwy, efekt gofry i inne. Procesy wykończalnicze dzieli się na:
chemiczne, do których zalicza się m.in. barwienie włókien, przędzy, bielenie, drukowanie tekstyliów, apreturowanie, merceryzację
mechaniczno-fizyczne, obejmujące m.in. gładzenie, drapanie, kędzierzawienie, strzyżenie, opalanie, spilśnianie i prasowanie.
Urządzenie pomocnicze przy krośnie, służące do wytwarzania wielowzorzystych tkanin. Mechanizm Żakarda steruje - wg założonego programu (wzornicy) - grupami nitek osnowy w krośnie. Dzięki zastosowaniu w krosnach tkackich takiego urządzenia, istnieje możliwość tworzenia na tkaninie wzorów niegeometrycznych.
